Çfarë ndodhi saktësisht me fluturimin AI171 midis Ahmedabad dhe London Gatwick të enjten pasdite do të zbulohet vetëm nga një hetim i detajuar, por momentet pas ngritjes mund të jenë më sfidueset në aviacion.
Hetuesve indianë do t’u bashkohen ekspertë nga SHBA-ja dhe Mbretëria e Bashkuar në ditët në vijim, ndërsa autoritetet përpiqen të përcaktojnë se çfarë e shkaktoi rrëzimin e Boeing 787-8 Dreamliner menjëherë pas ngritjes vetëm 1.5 km (0.9 milje) nga pista në Aeroportin Ndërkombëtar Sardar Vallabhbhai Patel.
Kjo shënon herën e parë që një 787-8 Dreamliner pëson një aksident fatal që kur hyri në shërbim komercial në vitin 2011. Fatkeqësia e së enjtes vrau 241 persona në bord dhe më shumë në tokë.
BBC ka folur me ekspertë të aviacionit, si dhe me pilotë me bazë në Indi – disa prej të cilëve folën në kushte anonimiteti – të cilët fluturojnë rregullisht me Boeing 787-8 nga aeroportet ndërkombëtare të Indisë për të zbuluar se cilët faktorë mund të kenë shkaktuar përplasjen e aeroplanit në ndërtesat e banimit në zemër të Ahmedabadit vetëm pak çaste pasi kishte filluar fluturimi.
Vështirë për të fituar lartësi
Aeroplani Dreamliner 787-8 u drejtua nga Kapiteni Sumeet Sabharwal dhe bashkëpiloti i tij Clive Kundar. Të dy me përvojshë, me më shumë se 9,000 orë fluturimi të kombinuara. Sabharwal kishte mbi 22 vjet përvojë si pilot i linjave ajrore komerciale.
Aeroplani mbante 242 persona ndërsa po lëvizte përgjatë pistës në Aeroportin Ndërkombëtar të Ahmedabadit të enjten pasdite. Aeroplani u ngrit në orën 13:39 sipas orës lokale (08:09 GMT), tha operatori Air India.
Ministri i Punëve të Brendshme i Indisë, Amit Shah, tha se avioni mbante 100 ton karburant – praktikisht një ngarkesë të plotë – ndërsa po ngrihej nga Ahmedabadi.
Rregullatori i aviacionit të Indisë tha se pothuajse menjëherë pas ngritjes, kabina e pilotit dha një sinjal alarmi. Pas kësaj, avioni nuk dha asnjë përgjigje. Nuk është e qartë se çfarë e shkaktoi sinjalin e alarmit, por i mbijetuari i vetëm i fluturimit u ka thënë mediave indiane se dëgjoi një zhurmë të fortë ndërsa avioni përpiqej të fitonte lartësi.
Pamjet e publikuara tregonin aeroplanin duke fluturuar ulët mbi atë që duket të jetë një lagje banimi. Të dhënat përfundimtare të transmetuara treguan se aeroplani arriti një lartësi prej 190 metrash. Ai vazhdon të ulet dhe errësohet nga pemët dhe ndërtesat, përpara se një shpërthim i madh të shfaqet në horizont.
“Nuk do të kishte pasur kohë që ai të reagonte nëse do të humbiste të dy motorët”, tha një pilot. Pamjet e kamerave të sigurisë të verifikuara nga BBC treguan se avioni ishte në ajër për 30 sekonda.
Aeroplani u rrëzua në një zonë banimi, me imazhe që tregojnë blloqe banimi të dëmtuara rëndë në një zonë të dendur me ndërtime që përfshinte spitale dhe ndërtesa zyrtare.
Spekulime për një dështim shumë të rrallë të motorit të dyfishtë
Është pothuajse e pamundur të përcaktohet përfundimisht se çfarë e shkaktoi katastrofën bazuar në videot e fluturimit të shkurtër të avionit.
Në ditët në vijim do të fillojë një hetim kompleks që përfshin kutinë e zezë të aeroplanit – e cila regjistron të dhënat e fluturimit – dhe një ekzaminim të mbeturinave. Por videot që kanë dalë tregojnë aeroplanin duke u përpjekur të ngrihet nga toka, me sa duket për shkak të mungesës së shtytjes ose fuqisë.
Një shkak për të cilin janë spekuluar disa ekspertë është mundësia e një defekti jashtëzakonisht të rrallë të motorit të dyfishtë. Janë ngritur pyetje nëse aeroplani kishte të aktivizuar Turbinën Ajrore Ram (RAT), një turbinë rezervë emergjence që aktivizohet kur motorët kryesorë dështojnë të gjenerojnë energji për sistemet thelbësore.
Dështimet e dyfishta të motorëve janë pothuajse të padëgjuara, me shembullin më të spikatur që është “Mrekullia në Hudson” e vitit 2009, kur një Airbus A320 i US Airways humbi të dy motorët për shkak të një përplasjeje me një zog pak çaste pas ngritjes nga Aeroporti LaGuardia i Nju Jorkut, por u rrëzua pa pasoja.
Një pilot i lartë i tha BBC-së se dështimi i motorëve të dyfishtë mund të rezultojë edhe nga ndotja ose bllokimi i karburantit. Motorët e avionëve mbështeten në një sistem të saktë matës të karburantit – nëse ky sistem bllokohet, kjo mund të çojë në mungesë të karburantit dhe fikje të motorit.
Marco Chan, një ish-pilot, i tha BBC se nuk ka asnjë provë që sugjeron një defekt të dyfishtë të motorit bazuar në pamjet e disponueshme.
Mohan Ranganathan, një ekspert i aviacionit, tha se një dështim i dyfishtë i motorit do të ishte “një incident shumë, shumë i rrallë”.
Prodhuesi i motorëve GE Aerospace tha se po dërgonte një ekip në Indi për të ndihmuar me hetimin, ndërsa Boeing tha se po i ofronte mbështetjen e plotë linjës ajrore.
Goditjet e zogjve
Një tjetër mundësi e ngritur nga disa ekspertë në Indi është një goditje nga zogjtë.
Ato ndodhin kur një aeroplan përplaset me një zog dhe mund të jenë jashtëzakonisht të rrezikshme për avionët. Në raste serioze, motorët mund të humbasin fuqinë nëse thithin një zog, siç ndodhi në katastrofën ajrore Jeju Air të Koresë së Jugut që vrau 179 persona vitin e kaluar.
Ekspertë dhe pilotë të njohur me aeroportin e Ahmedabadit i kanë thënë BBC-së se ai është “i njohur për zogjtë”.
“Ata janë gjithmonë përreth”, thotë zoti Ranganathan, duke përsëritur atë që të paktën tre pilotë indianë që kanë fluturuar brenda dhe jashtë aeroportit i thanë BBC-së.
Shteti i Guxharatit, ku ndodhet Ahmedabadi, raportoi 462 incidente të goditjeve me zogj gjatë pesë viteve, shumica e të cilave ndodhën në aeroportin e Ahmedabadit, sipas të dhënave të Ministrisë së Aviacionit Civil të paraqitura në Parlament në dhjetor 2023.
Një raport i Times of India në shtator 2023 citonte të dhënat e Autoritetit të Aeroportit që vinin në dukje 38 goditje zogjsh në vitet 2022–23 në Ahmedabad, një rritje prej 35% krahasuar me 12 muajt e mëparshëm.
Në rastin e vitit 2009, një tufë pulëbardhash u gëlltit në 2,700 këmbë lartësi – më shumë se katër herë më lart se fluturimi i Air India. Në këtë rast, pilotët indianë nuk kishin as lartësinë dhe as kohën për të manovruar.
Megjithatë, një pilot i vjetër tha se një goditje nga një zog rrallë është katastrofike “përveç nëse prek të dy motorët”.