Mediat ndërkombëtare vazhdojnë t’i bëjnë jehonë vrasjes së gjyqtarit shqiptar, Astrit Kalaja. Edhe gazeta e njohur spanjolle ‘La Razon’ shkruan se kjo vrasje tregon zemërimin në rritje ndaj reformave në gjyqësor.
Gjykatësi i Apelit, Astrit Kalaja, u vra me armë zjarri të hënën brenda një salle gjyqi në Tiranë, kryeqytetin e Shqipërisë, ndërsa po kryesonte një seancë lidhur me një mosmarrëveshje pronësie. Sulmuesi, i identifikuar nga mediat lokale si Elvis Shkëmbi, 30 vjeç, ishte palë në procesin gjyqësor dhe hapi zjarr pasi dyshohet se kishte parandjerë se do të humbiste çështjen. Kalaja ndërroi jetë gjatë rrugës për në spital, ndërsa dy persona të tjerë — një baba e bir, gjithashtu të përfshirë në gjyq — mbetën të plagosur, por jashtë rrezikut për jetën.
Autori i sulmit arriti të largohej për pak nga vendngjarja, por u arrestua pas pak minutash. Policia arrestoi gjithashtu xhaxhanë e tij dhe rojën e sigurisë së gjykatës, të cilët dyshohet se mund ta kenë ndihmuar për të futur armën brenda. Arma e përdorur, një revole, u sekuestrua nga autoritetet.
Kryeministri Edi Rama e cilësoi ngjarjen si një “agresion kriminal” që kërkon “reagimin më ekstrem ligjor kundër autorit të krimit” dhe bëri thirrje për forcimin e sigurisë në gjykata. Presidenti Bajram Begaj e përshkroi atë si “një sulm të tmerrshëm kundër të gjithë sistemit gjyqësor”. OSBE në Tiranë shprehu “tronditje të thellë”, duke theksuar se “sulmet ndaj gjyqtarëve janë sulme të drejtpërdrejta ndaj shtetit të së drejtës”.
Një krizë gjyqësore që nxit mosbesim
Vrasja ka shkaktuar valë zemërimi dhe ka nxjerrë në pah brishtësinë e sistemit gjyqësor shqiptar. Liderë të opozitës, si Sali Berisha, e dënuan krimin duke thënë se ai pasqyron “pasigurinë e madhe që ekziston sot në vend” dhe kritikuan reformat në drejtësi të mbështetura nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara që nga viti 2016, të cilat, sipas tyre, e kanë lënë vendin për vite me radhë pa Gjykatë Kushtetuese dhe pa Gjykatë të Lartë, duke grumbulluar mbi 200 mijë çështje të pazgjidhura.
Sipas ish-ambasadorit Agim Nesho, këto reforma janë shndërruar në “instrumente politike” që kanë përqendruar pushtetin në ekzekutiv dhe kanë gërryer besimin publik. Ekzistenca e një fushate në rrjetet sociale në mbështetjen e autorit të krimit, përfshirë mbledhjen e fondeve për mbrojtjen e tij ligjore, është interpretuar nga disa si një formë proteste ndaj një sistemi gjyqësor që shihet si i korruptuar dhe i politizuar.
Rasti ka rihapur debatin mbi sigurinë në gjykata, qasjen tek armët dhe nevojën për reforma të thella. Aktivistë dhe juristë kanë kërkuar rishikimin e protokolleve të hyrjes në sallat gjyqësore, ku aktualisht hyrja është më e lirshme se në shumicën e vendeve evropiane. Vrasja e Kalasë — e para e një gjykatësi në detyrë në Shqipëri pas më shumë se tre dekadash — shënon një pikë kthese në marrëdhënien mes drejtësisë dhe shoqërisë.