Bota po ndjek me vëmendje “takimin e shekullit” në Alaska, mes presidentit amerikan Donald Trump dhe liderit rus Vladimir Putin. Ky takim ka potencialin të ndryshojë ekuilibrat e politikës dhe marrëdhënieve ndërkombëtare – ose të përfundojë si një spektakël pa rezultate konkrete. Rreziku më i madh i një marrëveshjeje të mundshme bie mbi Ukrainën, e cila mund të humbasë territor dhe siguri, duke vënë në pikëpyetje stabilitetin e Evropës. Ngjarja ka edhe një simbolikë historike: Alaska, e blerë nga SHBA në vitin 1867, dikur ka qenë një pikë lidhjeje mes dy vendeve, sidomos gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur Rusia mori ndihma vendimtare nga ajo zonë.
Dy liderë të paparashikueshëm
Çështja e madhe është se nuk bëhet fjalë për një përballje mes logjikës së ftohtë diplomatike, por për dy ego të forta e shpesh të paparashikueshme. Trump është i njohur për veprimet impulsive, ndërsa Putini kërkon të arrijë objektiva maksimalë. Sipas analistëve, sidomos atyre rusë të pavarur, ekziston frika që Putini mund ta “magjepsë” Trumpin dhe ta kthejë në avantazhin e tij. Një nga skenarët që qarkullon është një “shkëmbim territori” ku Ukraina humbet zona të caktuara kufitare – një ide që Putini mund ta pranojë vetëm përkohësisht, pasi synimi i tij përfundimtar është ta kthejë Ukrainën në një “zonë tampon” nën ndikimin e Rusisë, të ngjashme me Bjellorusinë.
Pesha e aktorëve të tjerë
Një marrëveshje e tillë, edhe nëse do të dakordohej mes SHBA-së dhe Rusisë, vështirë se mund të realizohet pa kundërshtimin e Bashkimit Evropian. BE-ja e konsideron të papranueshme çdo zgjidhje që dobëson Ukrainën, sepse kjo do të rriste rrezikun për vetë Evropën. Siç ka deklaruar presidentja e Këshillit Evropian Kaja Kallas, “marrëveshja e Alaskës nuk duhet të shërbejë si precedent për agresione të reja ruse”. Trump mund t’i propozojë Putinit një “paqë” në Ukrainë në këmbim të një aleance kundër Kinës, por është e pamundur të pritet që Rusia të kthehet kundër Pekinit, pasi marrëdhëniet mes tyre janë tepër të lidhura dhe për Kremlinin SHBA mbetet rivali kryesor.
Pasojat për Evropën dhe Ukrainën
Për BE-në, çdo marrëveshje duhet të përfshijë garanci të forta sigurie për Ukrainën, sepse pikërisht Evropa do të mbajë barrën më të madhe të rindërtimit pas luftës dhe ndoshta edhe praninë në terren. Trump ka theksuar se SHBA nuk dëshiron një rol të drejtpërdrejtë në konflikt, përveç interesit për investime në burimet natyrore të Ukrainës, duke ia lënë Evropës koston kryesore të stabilizimit dhe mbështetjes së saj. Ndërkohë, Ukraina mbetet vend kandidat për anëtarësim në BE, çka e bën edhe më të rëndësishme mbrojtjen e saj afatgjatë.