Category: Lajme

Në vitin 1555, 470 vjet më parë, u botua vepra “Meshari” i Gjon Buzukut, i cili e nisi ta shkruajë në 20 mars 1554.

Aty shkruhej: “U doni Gjoni, biri i Bdek Buzukut, tue u kujtuom shumë herrë se gluha jonë nukë kish gj~ të ëndigluom ën së shkruomit shenjëtë, ën së dashunit së botësë s’anë, desha me u fëdigunë, për s~ mujta me ditunë, me zhdritunë pak mendetë e atyne qi të ëndiglonjinë… “Ëndë vietët M.D.L.IV. njëzet dit ëndë mars zuna ënfill, e ënbarova ëndë vietët një M.D.L.V., ëndë kallënduor.” “Meshari” konsiderohet si vepra letrare më e vjetër shqipe, botuar dhe ruajtur deri më sot. Libri përbëhej nga 110 fletë, mirëpo kopja e librit që ka arritur është e cunguar dhe i mungojnë 16 faqet e para dhe midis tyre edhe kopertina me faqen kryesore. Buzuku ishte prift katolik, famullitar i një kishe në Shqipërinë Veriore, jo aq larg nga vendi i botimit dhe një nga lëvruesit më të rëndësishëm të gjuhës shqipe. Me veprën e tij ai konsolidoi një traditë të rëndësishme të të shkruarit të gjuhës shqipe me alfabet latin. Ishte françeskani At Justin Rrota, i pari që solli nga Biblioteka Apostolike e Vatikanit në Shqipëri, më 1929-n tri riprodhime të fotografuara të librit më të hershëm të botuar në shqip. Viti i botimit i “Mesharit” njihet viti 1555.

Meshari është libri më i vjetër i botuar dhe përkthimi i parë liturgjik në gjuhën shqipe, botuar më 1555. Libri u përkthye nga prifti Gjon Buzuku në vitet 1554-1555, nga italishtja dhe latinishtja ka qenë i destinuar për t’u përdorur nga priftërinjtë që vepronin në trojet shqiptare, gjatë shërbesave të tyre. Njihet vetëm një kopje e cunguar që ruhet në Bibliotekën e Vatikanit, por supozohet se u botua në Venedik, i shkruar në shqipen e kohës me alfabet latin gjysmë-gotik. Shkrimi i shqipes është shpjeguar nga historianët e gjuhës dhe filologët se nisi në sajë të tolerancës dhe madje nxitjes nga Vatikani të përdorimit të gjuhëve vendëse në liturgjitë katolike në Ballkan. Kjo nxitje vinte duke qenë se bota katolike përballej me dy kërcënime: Reforma protestante dhe Islami. Në hullinë KundërReformës katolike, Buzuku nisi ta përkthente veprën më 20 mars 1554 dhe e mbaroi me 5 janar 1555, gjatë Koncilit tridentin.

Ka qenë i destinuar për t’u përdorur nga priftërinjtë që vepronin në trojet shqiptare, gjatë shërbesave të tyre. Kjo vepër u zbulua aty rreth 1743 nga Imzot Gjon Kazazi në Kolegjin e Propagandës Fide, i cili e pagëzoi me emrin Meshari, emër që i ka mbetur sot e kësaj dite. Vendosi të njoftonte menjëherë përmes një letre Atë Gjergj Guxetën, rektorin e seminarit arbëresh të Palermos. Pas pothuaj një shekulli letra e Kazazit dërguar Guxetës u shpluhuros nga peshkopi Giuseppe Crispi. Pas një fushate kërkimore që nisi më 1909, u rizbulua nga peshkopi arbëresh Pal Skiroi. Skiroi lajmëroi të përkohshmet e kohës se do t’i bënte një studim veprës që më pas ta rishtypte, lajm ky që bëri bujë dhe shtyu françeskanët në Shkodër që të porositnin tri kopje fotografike. Më 1930 gjuhëtari françeskan Justin Rrota solli kopjen e parë fotografike të librit në Shqipëri, dhe qe ndër studiuesit e parë të veprës.

PËRMBAJTJA

Që në kohën e Kazazit, libri ishte i cungët; në gjendjen e parë vepra kishte 110 fletë ose 220 faqe, prej të cilave kishin mbijetuar 94 fletë ose 188 faqe. Tetë fletët e para që i mungojnë do të kenë pasur frontespicin, titullin, vendin e botimin dhe mbase prejardhjen e vetë autorit. Në parathënien e librit të Buzukut mësojmë drejtpërdrejtë për autorin e tij, për kulturën e tij shpirtërore dhe për përgatitjen e librit, por në mënyrë indirekte edhe nga vetë gjuha e tekstit dhe dialekti i shkrimit, i cili është gegërishtja. Ky libër përmban Librin e Orëve dhe Librin e Meshës prandaj u quajt Meshar. Pjesën e tre të katërtave të veprës, Çabej e vëren që përmban “oficen e vogël të Zonjës, të shtatë psalmet pendestare, litanitë e shenjtvet, disa copë nga të ritualit e të katekizmit dhe meshët e së kremteve kryesore të vitit”.

Studimet Të parën cekje të tekstit të Mesharit e bëri Krispi më 1853, kur e citoi në veprën e vet Memorie storiche su alcune costumanze delle colonie albanesi di Sicilia, por botoi edhe tekstin e dy fragmenteve të Mesharit me alfabetin që vetë kishte krijuar. Botimi i parë i plotë u bë më 1958 nga Namik Resuli, duke përfshirë një fotokopje dhe transkriptimin. Botimi i punimit “Il Messale” të Resulit nga Biblioteka e Vatikanit mund të thuhet se ia riktheu në kujtesë Institutit të Gjuhësisë në Tiranë. Më 1963 Rrota i kërkoi Kostallarit një kopje të Mesharit që të mund të niste punën me transkriptimin, por drejtori i Institutit iu përgjigj se të vetmen kopje në disponim po e punonte Çabej. Punim i cili u botua më dy vëllime më 1968 në Tiranë, ku vëllimi i parë ka një studim hyrës me tekstin e transliterimin e plotë të tekstit, ndërsa vëllimi i dytë përmban një faksimile të origjinalit si dhe transkriptimin fonetik.

Shtatë psalmet pendestare e vërejtur nga Çabej, mendohet se mund të jenë hartuar ose përshtatje të lira nga Buzuku të Psalterit në Besëlidhjen e Vjetër. Sipas shumë studiuesve vendas dhe të huaj, vepra përbën një përkthim nga librat e liturgjisë së krishterë katolike në gjuhë latine. Sipas Xhevat Lloshit, nuk ka mundësi të gjendet një libër në një gjuhë të huaj, i cili të përputhet nga ndërtimi me librin e Buzukut. Rëndësia e këtij libri për gjuhën, letërsinë dhe kulturën shqiptare është monumentale. Aty gjendet shqipja e shekullit XVI dhe një pasuri e madhe e fjalorit. Gjuha e veprës është gegërishtja e shekullit XVI, e shkruar me alfabetin latin të tipit gjysmë gotik. “Kemi të bëjmë pikësëpari, pohon Çabej, me një gjuhë letrare, prodhim i një zhvillimi të mëparmë të shkrimit dhe të përpunimit nga ana e këtij shkrimtari”.

/Gazeta Panorama

Apeli i GJKKO ka lënë në burg Safet Bajrin, të fortin e Shkodrës, që u arrestua më 21 shkurt për vrasjen e Fatbardh Licit në vitin 2018. Ai akuzohet se së bashku me Asmer Bilalin dhe kushëririn e tij Behar Bajri, kanë organizuar dhe kanë kryer vrasjen me paramendim në formën e grupit të strukturuar kriminal

Burime bëjnë me dije se Bajri ka mohuar në seancë akuzat që janë ngritur ndaj tij, duke thënë se s’ka asnjë lidhje me vrasjen. Sa i takon bisedave që SPAK ka në duar, Bajri thotë se nuk janë të vërteta, pasi sipas tij atë ditë ka qenë në diskotekë dhe në një restorant peshku.

“S’e kuptoj se si mund të quhen prova këto përgjime pa lidhje. Unë në diskotekë dhe restorant peshku kam qenë atë ditë. Me ikur në shtëpi, nga ajo rrugë do të kaloj, ku kam kaluar gjithmonë”, ka thënë ai.

Sipas dosjes së SPAK, Bajri me të dashurën e tij Eria Ago, vetëm një ditë para ngjarjes, më 19 gusht, mendohet të ketë qenë duke festuar me Safet Bajrin në tallava në Tiranë.

SPAK, thonë burimet, ka në dorë disa biseda të Bajrit me të dashurën e tij Eria Ago dhe ditën e vrasjes, pas festës herët në mëngjes, kanë udhëtuar nga Tirana në Shkodër.

Një prej mjeteve e drejtonte Ago, ndërsa në makinë kishte edhe Astmer Bilalin, i cili dyshohet si qitësi. Pasi kanë mbërritur në Shkodër, Safet Bajri dhe Astmer Bilali, dyshohet se kanë zbritur nga makinat e tyre dhe kanë përdorur një automjet të vjedhur me të cilin janë afruar tek një lokal në lagjen Kiras kur në të njëjtën orë shkonte dhe pinte kafen Fatbardh Lici, xhaxhai i rivalit të tyre Ibrahim Lici.

Afruan makinën dhe e qëlluan 53-vjecari teksa ndodhej i ulur jashtë lokalit. Pas krimit, dogjën makinën në Dobraç.

/Gazeta Panorama

Një xhami është përfshirë nga flakët mëngjesin e kësaj të premte në fshatin Shupenzë të Bulqizës.

Ngjarja ka ndodhur rreth orës 6:00, pak minuta pas hoxha ishte larguar nga xhamia.

Nuk dihet ende shkaku i zjarrit ndërsa siç mund të shihet dhe në foton e mësipërme flakët kanë shkrumbuar një pjesë të mirë të objektit fetar.

Policia ka nisur hetimet për të përcaktuar nëse zjarri ishte i qëllimshëm apo jo.

Ditën e sotme do të kemi mbizotërim të motit të kthjellët dhe vranësirave të lehta kalimtare. Më të theksuara kthjellimet do të jenë përgjatë shtrirjes Perëndimore. Ndërsa alternime kthjellimesh dhe vranësirash të shpeshta do të ketë edhe në zonat malore verilindore dhe juglindore.

Ky stabilitet i atmosferës do të na shoqërojë edhe gjatë natës. Era do të fryjë e lehtë dhe mesatare me shpejtësi deri në 30 km/h nga drejtimi Veriperëndimor, duke krijuar në brigjet detare dallgëzim të ulët.

Temperaturat minimale dhe maksimale të ajrit pritet të arrijnë:

në bregdet: 7 / 14 °C,

në vendet e ulëta: 3 / 15 °C,

në vendet malore: -1 / 14 °C.

Ngjarja e rëndë me katër të vdekur në aksin Prezë – Fushë Krujë ka tronditur mbarë opinionin publik.

Të rinjtë nga Borizana dhe Fushë Kruja, Enejd Laçi, 25 vjeç, Erild Laçi, 20 vjeç, (vëllezër), Andi Laçi, 22 vjeç dhe Enrikejd Kurti, 24 vjeç, humbën jetën në një aksident tragjik pasi makina tip “Benz” u përplas me një betoniere.

Goditja ishte fatale për ta pasi automjeti shpërtheu në flakë, si shkak i impiantit të gazit.

Sot, në orën 16:00 është bërë ceremonia mortore për të ndjerët, ndërsa detaje të reja janë mësuar nga kjo ngjarje e tmerrshme që përfshiu rrethin e Krujës.

Automjeti i të rinjve me të cilin po ktheheshin nga aeroporti i Rinasit ishte blerë vetëm para katër ditësh.

Ndërsa mësohet se i ndjeri, Andi Laçi që kishte shkuar të shoqëronte kushurinjtë, ishte fejuar para një jave.

Ledion Liço gjithmonë ka qenë një figurë e njohur për stilin dhe prezantimin e tij karizmatik, por ajo që bie më shumë në sy tani është ndryshimi i tij fizik.

Krahasuar me para se të merrte drejtimin e Big Brother VIP Albania, moderatori duket dukshëm më i dobët.

Humbja e peshës po diskutohet së fundmi në rrjet, të cilët kanë vënë re transformimin e tij.

Dhe, me shaka mund të themi se për këtë “dietë” fajin e kanë banorët, që me debatet e tyre i kanë siguruar Ledionit jo vetëm orë të gjata pune, por edhe një regjim dobësimi!

4-vjeçari i cili u përplas nga një furgon pasditen e sotme në aksin rrugor Burrel-Klos, ka ndërruar jetë në spital.

Mësohet se i mituri ka ndërruar jetë në Spitalin e Traumës në Tiranë.

Sipas raportimeve, fëmija po kalonte rrugën kur u përplas nga furgoni.

Drejtuesi i automjetit me inicialet L.D., është shoqëruar në Komisariat për veprime të mëtejshme, ndërsa policia është duke punuar për zbardhjen e plotë të rrethanave të aksidentit.

Gazetarja Klodiana Lala, e ftuar në një emision televiziv, ka dhënë detaje nga orët e “luftës” që u zhvilluan mes Erion Veliajt nga burgu dhe Edi Ramës.

“Mbrëmë në 23:50 minuta më mbërriti një shkresë dhe dukej e pabesueshme, mu desh kohë ta konfirmoj, një shkresë me firmën dhe vulën e Veliajt. Në atë shkresë zoti Veliaj komandonte në krye të Bashkisë, Sara Goxhajn, ish shefen e kabinetit dhe largonte Anuela Ristanin.

Sara Goxhaj, deri para pak ditësh nuk ishte nënkryetare dhe ligji parashikon që kompetencat e kryetarit mund ti kalojnë vetëm nënkryetarit. Pra ka patur dy urdhëra. Ishte vendi vakant dhe me ta emëruar Goxhajn nënkryetare e komandon kryetare në detyrë.

Në momentin që Rama është vënë në dijeni, ka shkuar menjëherë në Bashkinë e Tiranës dhe pyetja e parë ka qenë, a është i ligjshëm një urdhër tij. Alban Dokushi ka thënë se ishte urdhër i ligjshëm. Këtu ka filluar debati mes Ramës dhe të besuarve të Veliajt. Zoti Rama ka kërkuar dorëheqjen e zotit Dokushi, duke thënë rikthehu si drejtor juridik, Dokushi ka refuzuar dhe Rama ka thënë të mos protokollohet shkresa e Veliajt.

Në Bashki ka qenë situatë e tensionuar. Zoti Rama, në informacionet që disponoj, i janë ridëguar Veliajt shkresat e reja, për rikthimin në detyrën që kishte Anuela Ristani dhe largimin e disa zyrtarëve të Bashkisë.

E pashë si luftë të hapur mes kryetarit të Bashkisë dhe kryeministrit. Anuela Ristani shihet si e besuara e kryeministrit. Pati tension të vazhdueshëm për orë me rradhë. Nuk është konfirmuar a ka firmosur Veliaj shkresat e dyta. Nga drejtoria e burgut të Durrësit, nuk kam konfirmim që Veliaj të ketë nxjerrë shkresat.

Përveç avokatëve dhe familjarëve, zoti Veliaj ka patur takime të rregullta me zotin Dokushi dhe zonjën Goxhaj. Sipas ligjit janë dy njerëzit më afër kryetarit të Bashkisë, kanë qenë të autorizuar nga prokurori për ta takuar”, tha Lala.

Në përgjigje të kërcënimeve në rritje nga Rusia, vendet europiane po intensifikojnë përgatitjet për një konflikt të mundshëm të shkallës së gjerë, duke përfshirë udhëzues mbijetese, ndërtimin e bunkerëve bërthamorë dhe zbatimin ose shqyrtimin e rekrutimit të detyrueshëm.

Franca, për shembull, po përgatit një udhëzues mbijetese dhe ka vendosur avionë të armatosur me armë bërthamore pranë Gjermanisë, me këtë të fundit që mund të jetë nën mbrojtjen bërthamore franceze.

Polonia dhe vendet e tjera nordike dhe balltike po forcojnë mbrojtjet dhe po planifikojnë rekrutime.

Vendet balltike po ndërtojnë një linjë të përbashkët mbrojtëse përgjatë kufirit me Rusinë, e cila do të përfshijë rreth 600 bunkerë në secilin shtet.

Kjo linjë do të përmbajë gjithashtu llogore për tanke, pyje mbrojtëse, pengesa kundër mjeteve të blinduara të njohura si “dhëmbët e dragoit” dhe “iriqët”, si dhe sisteme raketore.

Polonia dhe vendet balltike kanë tërhequr gjithashtu nënshkrimin nga një traktat ndërkombëtar që ndalonte minat antipersonale, ndërsa përgatiten për të ndalur një sulm të mundshëm rus.

Vendet balltike dhe nordike janë shumë të vetëdijshme për kërcënimin që paraqet Rusia, me të gjitha që tashmë kanë një formë të rekrutimit të detyrueshëm në fuqi.

Zyrtarët norvegjezë po përgatiten për evakuime masive për qytetarët në disa nga qytetet më veriore të vendit.

Norvegjia, e cila ndan një kufi prej 195 kilometrash me Rusinë në Arktik, do të presë një stërvitje të NATO-s vitin e ardhshëm dhe dëshiron që edhe civilët të marrin pjesë. Banorët do të duhet të largohen drejt perëndimit ose në jug drejt Finlandës për të shpëtuar nga trupat ruse imagjinare që përparojnë. Qytetarët nordikë janë pajisur tashmë me udhëzues tronditës për mbijetesën në kohë lufte.

Norvegjezët kanë marrë një broshurë që u kërkon banorëve të mësojnë si të mbijetojnë vetë për një javë në rast lufte.

Në nëntor, në shtëpitë suedeze u shpërndanë broshura me titullin shqetësues: “Nëse nis lufta, apo “Lufta po Vjen”, ndërsa vende të tjera kanë dhënë këshillat e tyre për qytetarët e frikësuar.

Finlanda fqinje ka paralajmëruar popullsinë të përgatitet “për incidente dhe kriza”.

Në verë, Agjencia e Menaxhimit të Emergjencave të Danimarkës lëshoi një paralajmërim për të rriturit danezë, duke listuar furnizimet me ujë, ushqim dhe ilaçe të nevojshme për të përballuar tre ditë krize. Suedia dhe Finlanda, të tronditura nga mizoritë që Vladimir Putin ka shkaktuar në Ukrainë që nga viti 2022, hoqën dorë nga neutraliteti dhe u bashkuan me NATO-n.

Gjermania ka plane të detajuara në dokumentin e saj 1,000-faqësh “Operacioni Deutschland”, i cili përfshin mbrojtjen e infrastrukturës dhe zhvendosjen e 800,000 trupave të NATO-s dhe 200,000 mjeteve në rast të përballje direkte me Rusinë.

Qeveria po harton gjithashtu një listë bunkerësh që mund të shërbejnë si strehë për civilët. Ministria e Brendshme njoftoi se stacionet nëntokësore të trenave, parkingjet, ndërtesat shtetërore dhe pronat private mund të përdoren për mbrojtje.

BE-ja po ashtu po nis një shpenzim të madh ushtarak, duke synuar të forcojë mbrojtjet e saj, përfshirë këtu investimet për një mburojë të mundshme me dronë, të shtrirë nga Baltiku në Detin e Zi.

Në kontekstin e këtyre përgatitjeve, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka bërë thirrje për krijimin e një “Ushtrie Europiane” për të përballuar agresionin rus, duke përjashtuar përfshirjen e SHBA-së. Kjo iniciativë synon të forcojë mbrojtjen e Europës pa mbështetjen direkte të SHBA-së, duke reflektuar shqetësimet në rritje për një konflikt të mundshëm me Rusinë. ?

Në Mbretërinë e Bashkuar, kryeministri Sir Keir Starmer ka propozuar një plan paqeje për Ukrainën që mund të përfshijë vendosjen e deri në 30,000 trupave britanike dhe evropiane si një forcë sigurie. Ky propozim ka për qëllim të mbështesë çdo marrëveshje paqeje të siguruar nga SHBA-ja për të dekurajuar Rusinë nga shkelja e marrëveshjes. Megjithatë, kjo nismë ka hasur në rezistencë nga disa vende evropiane dhe nga administrata amerikane, e cila është e kujdesshme për të mos provokuar Rusinë.

Në përgjigje të këtyre zhvillimeve, Rusia ka paralajmëruar se ndërhyrja e NATO-s mund të çojë në një konflikt të gjerë. Dmitry Medvedev, një aleat i ngushtë i presidentit Vladimir Putin, ka deklaruar se ndërhyrja e NATO-s do të çonte në luftë, duke rritur tensionet në rajon.

Përgatitjet e Europës për një konflikt të mundshëm me Rusinë përfshijnë masa gjithëpërfshirëse që synojnë forcimin e mbrojtjes dhe gatishmërisë civile. Këto masa reflektojnë seriozitetin me të cilin vendet evropiane po i qasen kërcënimeve të mundshme dhe përkushtimin e tyre për të mbrojtur sovranitetin dhe sigurinë e tyre kombëtare.?