“Reshjet e dëborës po ulen globalisht ndërsa temperaturat vijojnë të rriten për shkak të ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njerëzit”, tregojnë një analizë e re dhe harta nga një shkencëtar klimatik i NOAA, sipas CNN.
Advertisements
Megjithatë më pak borë që bie nga qielli nuk është aq e padëmshme sa mund të tingëllojë, pasi kjo kërcënon të përforcojë ngrohjen globale si edhe të krijojë problematika për ushqimin dhe ujin për miliarda njerëz në rang global.
Advertisements
Shkencëtarët thonë se e ardhmja e reshjeve të borës është mjaft e qartë. Një botë më e ngrohtë e nxitur nga ndotja njerëzore do të thotë se reshjet ka më shumë gjasa të bien si shi sesa borë.
Është e mundur në një afat të afërt që ndryshimi klimatik do të shkaktojë stuhi më ekstreme dimërore dhe disa vite të rritjes së reshjeve të borës, siç edhe tregojnë të dhënat për verilindjen e SHBA-së, por ndërsa temperatura globale ngrohet rrjedhimisht mund të përballemi me reshje inekzistente të dëborës.
“Përfundimisht, ligjet e termodinamikës nënkuptojnë se ndërsa bota vazhdon të ngrohet thjesht bora do të kthehet gjithnjë e më shumë në reshje shiu”, tha Brian Brettschneider, një shkencëtar me Shërbimin Kombëtar të Motit në Alaskë.
Tashmë ka pasur një rënie prej 2.7% të reshjeve vjetore globale të borës që nga viti 1973, sipas analizës së Brettschneider të të dhënave nga Shërbimi i Ndryshimeve Klimatike të Bashkimit Evropian, Copernicus. Tendenca rënëse është veçanërisht e dukshme në gjerësitë e mesme të Hemisferës Veriore, zona e mesme në veri të tropikëve dhe në jug të Arktikut, ku gjendet SHBA dhe pjesa më e madhe e popullsisë së botës. Dielli është më i drejtpërdrejtë atje në krahasim me gjerësitë më të larta, veçanërisht gjatë pranverës dhe vjeshtës kur ende bie borë.
Më pak borë që bie nga qielli do të thotë gjithashtu më pak borë që grumbullohet. Kjo është thelbësore për furnizimin me ujë sepse vepron si një rezervuar natyror, duke e ruajtur ujin si borë gjatë periudhave të lagështa dhe më pas duke e lëshuar atë në formën e shkrirjes së borës kur uji është më i vështirë për t’u arritur, tha për CNN profesoresha e inxhinierisë mjedisore në Universitetin e Uashingtonit, Jessica Lundquist.
Kërcënimi për furnizimin me ujë nga rënia e borës është më i theksuar në klimat që i nënshtrohen cikleve më ekstreme të reshjeve, si klima mesdhetare që gjendet në Kaliforni dhe pjesë të tjera të Perëndimit Amerikan, tha Lundquist.
Siç tregon harta, rënia e reshjeve të borës gjatë 50 viteve të fundit ka qenë veçanërisht e theksuar në pjesë të SHBA-së perëndimore. Ky trend është në përputhje me studimet e tjera të cilat kanë treguar një rënie të grumbullimit të borës në më shumë se 90% të vendeve perëndimore ku kryhen matjet.
Rritja e reshjeve të borës në verilindje që shihet në harta ilustron natyrën e ndërlikuar të ndryshimit të modeleve të reshjeve me ndryshimin e klimës, thanë shkencëtarët për CNN.
“Edhe pse tendenca totale e reshjeve të borës ishte pozitive, ditët në vit me trend të reshjeve të borës janë negative”, tha Brettschneider për CNN. Kjo do të thotë se më shumë borë po binte në më pak ditë, gjë që mund të jetë një shenjë e ngjarjeve më ekstreme të reshjeve të borës të parashikuara së bashku me ndryshimet klimatike.
Të kuptuarit e implikimeve të më pak reshjeve të borës në furnizimin global me ujë është shumë më e ndërlikuar sesa thjesht të thuash që më pak borë do të thotë më pak ujë i disponueshëm, tha Mankin. Kjo varet shumë nga vendndodhja dhe një sërë faktorësh të tjerë dinamikë të borës.
Gjëja e rëndësishme për të gjurmuar për disponueshmërinë e ujit nuk është sasia e borës, por sasia e ujit në dëborë, tha Mankin, e cila mund të ndryshojë shumë. Një borë e lehtë dhe me gëzof do të ketë përmbajtje të ulët uji, por një borë e dendur dhe e rëndë do të ketë një përmbajtje të lartë uji.
Një studim i vitit 2015 nga Mankin zbuloi se 2 miliardë njerëz që mbështeten në shkrirjen e borës për ujë janë në rrezik të rënies së borës deri në 67%. Kjo përfshin pjesë të Azisë Jugore, të cilat mbështeten në shkrirjen e borës Himalayan; Mesdheun, duke përfshirë Spanjën, Italinë dhe Greqinë; dhe pjesë të Afrikës së Veriut si Maroku, të cilat mbështeten në shkrirjen e borës nga malet e Atlasit.
“Humbja e borës bëhet një sfidë masive e menaxhimit”, tha Mankin.
“Kjo nuk është domosdoshmërisht një sfidë e pakapërcyeshme kudo, por është një sfidë e konsiderueshme menaxhimi, veçanërisht në vende si Perëndimi Amerikan që varen shumë nga rrjedhjet e shkrirjes së borës.”
Mankin dhe Lundquist thanë se më shumë kërkime po vazhdojnë për të kuptuar më mirë marrëdhënien midis borës dhe furnizimeve me ujë, veçanërisht në një shkallë hiperlokale, e cila do t’i ndihmojë menaxhuesit të planifikojnë më mirë.
