Një tregtar orësh nga Dubai dhe një bloger shqiptaro-amerikan i njohur për shpërndarjen e teorive konspirative, i lidhur me një zyrtar të lartë të Partisë Demokratike, janë burimi i akuzave drejtuar kryeministrit shqiptar Edi Rama. Ky përfundim del nga një hulumtimi i fundit i BIRN. Por si nisi gjithçka? Një postim më 27 mars në platformën ‘X’ nga një llogari anonime e quajtur ‘Live Monitor’ (@amlivemon), ku pretendohej se kryeministri Edi Rama kishte orën më të shtrenjtë mes liderëve të NATO-s, me vlerë 1.4 milionë euro, prodhoi një valë akuzash në Tiranë nga Partia Demokratike, ndërsa vendi po nxehte muskujt për fushatën elektorale të zgjedhjeve parlamentare të 11 majit.
Advertisements
Nëpërmjet një postimi në Facebook, drejtuesi i departamentit të komunikimit në Partinë Demokratike, Alfred Lela, e rindau postimin e ‘Live Monitor’, dhe duke e marrë atë të mirëqenë, hodhi dyshime mbi pasurinë e kreut të qeverisë dhe ngriti pikëpyetje mbi burimin e të ardhurave të tij. “Udhëheqësit e NATO-s dhe orët e tyre… Pa më thoni: si ka mundësi që udhëheqësi socialist i Shqipërisë, që bën më pak se 200 mijë USD në vit, mund të blejë një orë që kushton 1.4 milionë USD?” shkroi Lela. Partia Socialiste dhe kryeministri nuk kanë reaguar ndaj akuzës së PD-së për orën. Megjithatë, kërkimet e BIRN zbuluan se postimi që Edi Rama posedonte orën e shtrenjtë të prodhuar nga argjendari Pirro në Tiranë, ishte hedhur në Instagram nga një llogari tregtarësh nga Lindja e Mesme dhe më pas u ripostua nga llogaria ‘Live Monitor’ në ‘X’.
Advertisements
Pas kësaj llogarie qëndron Albert Marko, një bloger shqiptaro-amerikan i lidhur me zyrtarë të Partisë Demokratike, i cili jeton në Florida dhe e prezanton veten si ekspert të gjeopolitikës dhe tregtisë ndërkombëtare, i akuzuar në SHBA për shpërndarje të teorive konspirative. Nëpërmjet një përgjigje me email, Marko i tha BIRN se nuk e kishte verifikuar vërtetësinë e pretendimit se Rama ishte pronar i orës së shtrenjtë. “Unë thjesht ripostova imazhet, nuk i kam prodhuar dhe as kam bërë kërkim për to,” i tha BIRN përmes e-mailt Marko, duke referuar te linku i blogut në Instagram. Edhe drejtori i komunikimit në PD, Alfred Lela, i cili e fshiu postimin në Facebook pak kohë pas publikimit, tha se ai e kishte shtruar në formën e një pyetjeje ‘akuzën’ ndaj Ramës. “Kjo është pyetje dhe pyetje të gabuara nuk ka,” tha Lela. M’u duk e bukur si pyetje. Personin në fjalë nuk e njoh”, tha Lela, duke iu referuar Markos të cilin e ndjek në rrjetin X. Ndërkohë, Alba Ruço, vajza e argjendarit Pirro Ruço që e ka prodhuar orën, i tha BIRN se ishin të shqetësuar dhe të shokuar nga akuzat politike, për të cilën nënvizoi se janë të pabaza. “Ora është e jona dhe postimi është pa bazë e pa fakte”, tha ajo.
Ora unike shqiptare
Argjendari “Pirro” në Tiranë është e njohur për krijimin e bizhuterive të rafinuara, medaljeve, relievëve në monedha, figurave, skulpturave në miniaturë dhe veprave të punuara me dorë në filigran, të cilat ruajnë frymën dhe traditën e kulturës shqiptare. Ora ‘Primordial Passion’ [Pasioni fillestar] nga Pirro u bë e famshme si ora e parë me vlerë të lartë shqiptare, pasi mori pjesë në garën për çmimin e madh të Orëpunuesve në Gjenevë. Fusha e saj kuq e zi, me gurë xhami murano, përmban 12 valltarë të punuar në ar që përfaqësojnë krahinat e Shqipërisë. Pas garës, argjendari Pirro Ruço u ftua edhe në video-podcastin e kryeministrit Edi Rama, por vajza e tij thekson se Rama nuk e ka parë kurrë orën, e cila është një stoli unike. “Ju e dini këtë mishmash me portalet këtu,” tha ajo duke iu referuar akuzave. “Ishim të shokuar, jemi edhe të shqetësuar,” shtoi ajo.
Ruço i tha BIRN se pretendimi fillestar se ora i përkiste Ramës ishte bërë fillimisht në një faqe në Instagram, i njohur si @iflëatches_ae, e cila bëri postimin e parë më 27 mars për orët e liderëve të NATO-s. Kjo faqe Instagrami i përket një tregtari orash nga Dubai, i quajtur Karar Aimer. Aimer nuk ishte i arritshëm për koment mbi postimin e tij për orët e liderëve të NATO-s. Postimi i faqes së tij u rimor disa orë më vonë nga shqiptaro-amerikani Albert Marko, i cili e ndau në platformën ‘X’, më pas u shpërnda në Facebook nga Alfred Lela dhe u bë lajm në Syri.net dhe portalin online të Partisë Demokratike, RDNeës.al. Postimi u shpërnda më pas nga një sërë figurash të PD-së, përfshi deputetin Edi Paloka. Lela i tha BIRN se ekstravaganca e Ramës e justifikon spekulimin, ndërsa i shtoi orës një listë të re akuzash për jetën luksoze të kryeministrit shqiptar.
“Edhe po të mos ishte e vërtetë, përkiste. Edi Rama është i njohur për ekstravaganca të thelluara: Kostumet Brioni, brekushet Yamamoto, vilën në periferi, verën e shtrenjtë Romanee Conti. Pra fakt, pse aludimi përkonte me profilin e personazhit Rama”, tha ai. Ruço tha se pas publikimeve në media, ajo dhe i ati u shqetësuan, pasi u përfshinë padashje në fushatë politike, ndërsa thonë se ndjehen të fyer. “Nuk reaguam se nuk na u duk e rëndësishme, pavarësisht se nuk ishte e vërtetë,” tha ajo. Erlis Çela, pedagog i komunikimit në Universitetin ‘Bedër’ në Tiranë i tha BIRN se rrjetet sociale janë kthyer në një hapësirë në të cilën aktorët politikë kërkojnë të ndikojnë publikun përmes dezinformimit, një hap që ai e sheh shqetësues për mjedisin politik në Shqipëri. “Hapja e profileve anonime në rrjetet sociale dhe shënjestrimi i figurave politike duke përhapur lajme të rreme synon të keqorientojë publikun dhe në këndvështrimin tim, ka një impakt të konsiderueshëm”, tha Çela.
Një figurë në hije
Albert Marko është një shqiptaro-amerikan me banim në Florida, i lidhur me ekosistemin e medias së djathtë në SHBA dhe me Partinë Demokratike në Shqipëri. Sipas rastit, ai e përshkruan veten si një analist tregjesh dhe gjeopolitike dhe ka një podcast të quajtur “Cloak & Dagger” [Mantel dhe thikë], në bashkëpunim me Antony Nash, një tjetër analist politikash. Marko u bë i famshëm në vitin 2020 në SHBA, pasi u akuzua nga media si një nga njerëzit e lidhur me publikimin e një dosje të dyshimtë mbi djalin e ish-presidentit, Joe Biden, gjatë fushatës presidenciale në SHBA. Dosja e titulluar “Typhoon Investigations” [Hetimi Tajfunit], pretendonte se Hunter Biden kishte lidhje me Partinë Komuniste Kineze, dhe u qarkullua gjerësisht nga zyrtarë të lidhur me Partinë Republikane, Steve Bannon, Neët Gingrich, dhe ‘Q’ – figura misterioze e lidhur me teorinë konspirative Qanon.
Hulumtimet e medias amerikane zbuluan se dosja me akuza i atribuohej një kompanie të rreme inteligjence dhe autori ishte po ashtu një person i sajuar me imazhe të prodhuara nga Inteligjenca Artificiale. Ajo shërbeu si ngritje sipari për një seri shkrimesh në gazetën tabloide Neë York Post në vitin 2020, që lidheshin me të dhëna të marra nga një kompjuter laptop që i përkiste djalit të ish-presidentit. Njësoj si në postimin për orën Edi Ramës, Marko i tha BIRN se nuk kishte lidhje me prodhuesin e dosjes ‘Tajfun’ kundër Biden dhe as e njeh përmbajtjen e saj. “Nuk e kam prodhuar unë dhe as nuk e di kush e bëri”, tha ai, ndërsa pretendoi se në atë rast u shenjestrua ai si mesazh-përcjellësi dhe jo informacioni. Marko këmbënguli se falja që Joe Biden shpalli për të birin në ditët e fundit të Presidencës, tregon se ajo që u pa si “konspiracion” ndaj tij rezultoi e saktë. Albert Marko i tha BIRN se babai i tij është me origjinë nga Shqipëria, kurse e ëma nga Mali i Zi.
Ai tha se e kishte vizituar Shqipërinë dy herë, njëherë në vitin 1993, përpara se t’i vdiste gjyshi dhe dy-tre vjet më parë, për pushinë në Jug. Përtej origjinës, Marko ka shkruar një artikull në media amerikane në mbështetje të kreu të PD-së, Sali Berisha dhe është cituar në gazetën Neë York Post duke lavdëruar ish- deputetin dhe kandidatin për kryebashkiak të Partisë Demokratike në Tiranë, Belind Këlliçi. Marko e rendit Këlliçin si një nga 5 anti-Sorosistët lider në botë, në krah të kryeministres së Italisë, Giorgia Meloni dhe guvernatorit të Floridas, Ron DeSantis. Shkrimet e Markos apo ato ku ai citohet në lidhje me situatën në Shqipëri, ashtu si edhe postimi i fundit, janë përkthyer në shqip dhe shpërndarë gjerësisht nga media pranë opozitës. Këlliçi i tha BIRN se Marko ishte një mik i tij, por nënvizoi se ai nuk kishte lidhje me Partinë Demokratike. “Alberti është shtetas amerikan, por me prejardhje e origjinë shqiptare,” tha ai. “Është mik i imi personal dhe e kam njohur në Uashington D.C. përmes disa miqve të përbashkët.
Alberti nuk ka asnjë lidhje me PD ndërkohë. Është thjeshtë një mik i imi personal”, theksoi Këlliçi. Në rrjetin social ‘X’, Marko ka postime në mbështetje të Partisë Demokratike dhe mbështet teoritë konspirative për ndikimin e Xhorxh Soros në politikën shqiptare, megjithatë ai mohoi të ishte i lidhur me PD-në. Marko poston shpesh në lidhje me Shqipërinë, kryesisht sulme ndaj kryeministrit Edi Rama dhe kryebashkiakut të arrestuar të Tiranës, Erion Veliaj dhe lidhjet e tyre me Soros. Marko po ashtu ka akuzuar administratën e ish-presidentit Joe Biden se po mbronte ‘narkoshtetin e Ramës’ dhe ka kritikuar projektet për investime nga Jared Kushner në Shqipëri. “Personalisht, jam një konservator/realist i vendosur dhe komentet e mia në mbështetje të Berishës (në realitet nuk kishte ndonjë alternativë tjetër) janë thjesht një mënyrë për të kundërshtuar Ramën dhe socialistët,” tha ai, ndërsa nënvizoi se nuk ka asnjë lidhje me Partinë Demokratike. “Shpesh postoj kundër socializmit në Amerikën Latine, Europë dhe çdo përpjekjeje për ta zbatuar atë në Shtetet e Bashkuara,” shpjegoi ai. “Belindi është thjesht një mik personal, me të cilin kam krijuar një marrëdhënie përmes aktiviteteve etnike shqiptare në SHBA gjatë viteve, dhe besoj se ai është i sinqertë në shqetësimin që ka për zgjedhësit e tij, më shumë sesa ka qenë Veliaj”, përfundoi Marko.